Finanse publiczne w praktyce – Warsztaty

Zasady gospodarki finansowej - Dyscyplina finansów publicznych - Kontrola zarządcza - Budżet zadaniowy - Wydatki strukturalne

ADRESACI

Kierownicy jednostek i komórek organizacyjnych, główni księgowi, skarbnicy, sekretarze, audytorzy wewnętrzni, pracownicy działów finansowo-księgowych, planowania i kontroli.

EFEKTEM SZKOLENIA BĘDZIE ZDOBYCIE PRAKTYCZNEJ WIEDZY i UMIEJĘTNOŚCi W ZAKRESIE:

  • gospodarowania środkami publicznymi w świetle ustawy o finansach publicznych, ustaw szczególnych oraz rozporządzeń wykonawczych, zgodnie z prawidłowo określonymi procedurami wewnętrznymi oraz upoważnieniami i pełnomocnictwami
  • praktycznych aspektów odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych,
  • realizacji kontroli zarządczej, w szczególności planowania(cele i mierniki) oraz zarządzania ryzykiem, a także monitorowania i dokumentowania procesów,
  • budżetu zadaniowego w jednostkach sektora finansów publicznych, oceny jego skuteczności i efektywności,
  • rozliczania dotacji i środków unijnych,
  • identyfikacji i ewidencji wydatków strukturalnych,
  • unikania najczęściej popełnianych błędów w świetle wyników kontroli NIK i RIO oraz orzecznictwa w sprawach o naruszenie dyscypliny finansów publicznych

Szczególna uwaga zostanie poświęcona kontroli zarządczej, zarządzaniu ryzykiem oraz budżetowi zadaniowemu oraz zmianom wchodzącym w życie.

METODA

WARSZTATY, INTERAKTYWNY WYKŁAD w oparciu o LICZNE PRZYKŁADY Z PRAKTYKi (prezentacja multimedialna), akty prawne, orzecznictwo, wystąpienia organów kontrolnych i wzory dokumentacji wewnętrznej. Dyskusja na temat rozwiązań problemów i wątpliwości zgłaszanych przez uczestników szkolenia. Możliwość skorzystania z indywidualnych konsultacji.

PROGRAM SZKOLENIA

I. ZASADY PUBLICZNEJ GOSPODARKi FINANSOWEJ oraz ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZA NARUSZENIE DYSCYPLINY FINANSÓW PUBLICZNYCH (warsztaty w oparciu o listy kontrolne procesów i dokumentację wewnętrzną)

  1. Podstawowe zasady gospodarki finansowej jednostek sektora finansów publicznych reprezentowanych przez uczestników na szkoleniu, określone w ustawie z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych, ustawach szczególnych i rozporządzeniach, m.in.:
    • legalność, planowość, terminowość, skuteczność, efektywność i oszczędność,
    • dokonywanie wydatków i zaciąganie zobowiązań - obowiązki kierownika jednostki, głównego księgowego i pracowników merytorycznych
    • prowadzenie samodzielnej gospodarki finansowej przez osoby prawne, m.in. instytucje kultury, SPZOZ-y, uczelnie wyższe,
    • rozliczanie środków unijnych
    • audyt wewnętrzny
    • planowanie wieloletnie w sektorze finansów publicznych
    • udzielanie, wykorzystywanie, rozliczanie i kontrola dotacji z budżetu państwa, budżetu samorządowego oraz państwowych funduszy celowych
    • zamówienia publiczne do 30 tys. euro (wybór oferty, umowy i roczne sprawozdanie)
  2. Zasady odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych. Odpowiedzialność za naruszenie dyscypliny finansów publicznych a inne rodzaje odpowiedzialności prawnej (odpowiedzialność karna, karna skarbowa, cywilna, pracownicza)
  3. Obszary naruszeń dyscypliny finansów publicznych oraz najczęstsze naruszenia zasad gospodarowania środkami publicznymi
  4. Osoby odpowiedzialne za naruszenia dyscypliny finansów publicznych, w szczególności odpowiedzialność kierownika jednostki, głównego księgowego oraz upoważnionych pracowników. Zasady powierzania odpowiedzialności w zakresie gospodarki finansowej i zamówień publicznych
  5. Przesłanki odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych oraz wymiaru kary
  6. Stopnie naruszenia dyscypliny finansów publicznych
  7. Charakterystyka poszczególnych czynów stanowiących naruszenie dyscypliny finansów publicznych
  8. Kary za naruszenie dyscypliny finansów publicznych i przesłanki ich stosowania: upomnienie, nagana, kara pieniężna, zakaz pełnienia funkcji związanych z dysponowaniem środkami publicznymi
  9. Postępowanie w sprawach o naruszenie dyscypliny finansów
  10. Przegląd najnowszego orzecznictwa komisji orzekających i sądów administracyjnych w sprawach o naruszenie dyscypliny finansów publicznych (tendencje interpretacyjne, wybrane orzeczenia)

 

II. KONTROLA ZARZĄDCZA i ZARZĄDZANIE RYZYKIEM W SEKTORZE PUBLICZNYM

  1. Kontrola zarządcza jako narzędzie kierowania i zarządzania jednostką sektora finansów publicznych. Sens i zakres pojęcia wg Ministerstwa Finansów oraz Najwyższej Izby Kontroli w świetle stanowisk obu instytucji. Dobre praktyki i typowe błędy w realizacji KZ, zwłaszcza w procesie zarządzania ryzykiem
  2. Prawne podstawy oraz zakres kontroli zarządczej wg ustawy o finansach publicznych a „Standardy kontroli zarządczej w jednostkach sektora finansów publicznych" oraz standardy i wytyczne ministerialne
  3. Ewaluacja istniejących w jednostce mechanizmów kontroli zarządczej – ocena adekwatności, skuteczności i efektywności w świetle wyników kontroli NIK z 2015 roku
  4. Obszary kontroli zarządczej w zakresie środowiska wewnętrznego jednostki
    • przestrzeganie wartości etycznych,
    • kompetencje zawodowe,
    • struktura organizacyjna
    • delegowanie uprawnień
  5. Obszary kontroli zarządczej w zakresie celów (warsztaty)
    • określenie celu istnienia jednostki (misji)
    • system określania i wyznaczania celów i zadań jednostki
  6. Obszary kontroli zarządczej w zakresie zarządzania ryzykiem (warsztaty)
    • identyfikacja ryzyka na poziomie jednostki, działów lub procesów
    • analiza ryzyka pod względem przyczyn, skutków i częstotliwości wystąpienia
    • wybór reakcji na ryzyko a monitorowanie ryzyk i efektywności podejmowanych działań
    • sprawozdawczość z procesu zarządzania ryzykiem
    • zarządzanie ryzykiem jako narzędzie rozwiązywania problemów
  7. Mechanizmy kontroli jako odpowiedź na konkretne ryzyko
    • dokumentowanie systemu kontroli zarządczej
    • sprawowanie nadzoru
    • ciągłość działalności
    • ochrona zasobów
    • szczegółowe mechanizmy kontroli dotyczące operacji finansowych i gospodarczych obejmujące m.in. rzetelne i pełne dokumentowanie i rejestrowanie operacji finansowych i gospodarczych, zatwierdzanie (autoryzację) operacji finansowych przez kierownika jednostki lub osoby przez niego upoważnione, podział kluczowych obowiązków, weryfikacja operacji finansowych i gospodarczych przed i po realizacji
    • mechanizmy kontroli dotyczące systemów informatycznych
  8. Obszary kontroli zarządczej w zakresie informacji i komunikacji
    • pozyskiwanie i weryfikacja bieżących informacji
    • komunikacja wewnętrzna
    • komunikacja zewnętrzna
  9. Obszary kontroli zarządczej w zakresie monitorowania i samooceny (warsztaty)
    • system monitorowania realizacji wyznaczonych celów i zadań
    • ocena systemu kontroli zarządczej przez osoby zarządzające i pracowników jednostki (samoocena KZ)
    • ocena kontroli zarządczej przez audytora wewnętrznego
    • źródła informacji o stanie kontroli zarządczej
  10. Osoby odpowiedzialne za zapewnienie funkcjonowania adekwatnej, skutecznej i efektywnej kontroli zarządczej:
    • na poziomie kontroli jednostki sektora finansów publicznych (tzw. i poziom kontroli, dotyczący wszystkich jednostek)
    • na poziomie działu administracji rządowej i jednostki samorządu terytorialnego (tzw. Ii poziom kontroli)
  11. Proces realizacji kontroli zarządczej
    • obowiązki kierownika jednostki, głównego księgowego, kierownika działu/referatu i poszczególnych pracowników
    • dokumentacja kontroli zarządczej (procedury wewnętrzne, instrukcje, wytyczne, dokumenty określające zakres obowiązków, uprawnień i odpowiedzialności pracowników oraz inne dokumenty wewnętrzne)
    • oświadczenie o stanie kontroli zarządczej
    • sposoby ujęcia kontroli zarządczej w regulaminie organizacyjnym jednostki i innych aktach kierownictwa wewnętrznego
  12. Ocena kontroli zarządczej przez instytucje kontroli zewnętrznej (NIK, RIO)
    • najczęstsze błędy w zakresie kontroli zarządczej (wewnętrznej)
    • typowe zalecenia pokontrolne dotyczące kontroli zarządczej

 

III. BUDŻET ZADANIOWY W SEKTORZE PUBLICZNYM w 2016 roku

  1. Budżet zadaniowy jako instrument zarządzania finansami publicznymi:
    • cel wprowadzania planowania w układzie zadaniowym w Polsce,
    • narzędzie Nowego Zarządzania Publicznego,
    • powiązanie BZ z kontrolą zarządczą,
    • zmiany wprowadzone od 2016 roku oraz działania planowane w dłuższej perspektywie
    • doświadczenie międzynarodowe dotyczące budżetowania zadaniowego (tzw. performance budgeting)
  2. Najczęstsze błędy w zakresie budżetu zadaniowego w świetle wyników kontroli NIK dotyczących budżetu zadaniowego i kontroli zarządczej
  3. Metodologia planowania, ewidencji i sprawozdawczości w zakresie wydatków/ kosztów w układzie zadaniowym, w tym wydatków/ kosztów pośrednich.
  4. Budżet tradycyjny a rozwiązania budżetu zadaniowego
  5. Katalog funkcji państwa, zadań, podzadań, działań, celów oraz mierników zgodny z notą budżetową na rok 2016 dla sektora państwowego. Zmiany w stosunku do roku 2015
  6. Cele, obszary i mierniki zadań publicznych w jednostkach samorządu terytorialnego
  7. Zasady definiowania celów, doboru mierników i monitorowania ich realizacji
  8. Współpraca komórek merytorycznych oraz komórek finansowo - księgowych w planowaniu wydatków w układzie zadaniowym
  9. Powiązanie tradycyjnego układu budżetowego z budżetem zadaniowym - zasady kalkulacji i rozliczania wydatków na zadanie, rozliczenie wydatków osobowych, bieżących i majątkowych na zadania
  10. Wydatki bezpośrednie - zasady przypisywania wydatków do działań, podzadań i zadań. Rozróżnienie działań merytorycznych od obsługowych (administracyjnych, technicznych)
  11. Wydatki pośrednie – zasady planowania i ewidencji:
    • wyodrębnienie w funkcję (zadanie) o charakterze technicznym (specyfika dysponentów części budżetowych oraz państwowych osób prawnych)
    • zastosowanie wskaźników podziałowych
    • zastosowanie proporcji
    • rachunek kosztów działań (tzw. rachunek ABC) wg miejsca powstawania kosztów
  12. Ewidencja księgowa wykonywania budżetu w układzie zadaniowym – zakładowy plan kont a polityka rachunkowości
  13. Aplikacja Trezor BZ wspomagająca planowanie wydatków budżetu państwa/kosztów w układzie zadaniowym oraz sprawozdawczość z procesu – zasady pracy i rozwiązania dla typowych problemów technicznych i merytorycznych
  14. Warsztaty – analiza właściwego dla jednostek reprezentowanych przez uczestników układu funkcji, zadań, podzadań i działań wraz z celami i miernikami

 

IV. WYDATKi STRUKTURALNE w latach 2015 - 2016

  1. Pojęcie wydatku strukturalnego:
    • krajowe wydatki publiczne poniesione w obszarach interwencji funduszy strukturalnych
    • przesłanki przyporządkowania wydatku do właściwego kodu klasyfikacji
    • kryterium rozróżnienia wydatków związanych z realizacją operacji i celów od wydatków bieżących, eksploatacyjnych lub obligatoryjnych
    • zmiana definicji wydatku strukturalnego na poziomie unijnym od 2014 roku
  2. Cel klasyfikowania wydatków strukturalnych
    • zasadda kwalifikowalności wydatków w UE. Zmiany od roku 2014 na poziomie unijnym,
    • sprawozdania z poniesionych wydatków strukturalnych, jako narzędzie weryfikujące spełnianie obowiązków przez państwa członkowskie.
  3. Realizacja obowiązku klasyfikowania wydatków publicznych według dodatkowej klasyfikacji określającej kody wydatków strukturalnych na podstawie art. 39 ust. 2 ustawy o finansach publicznych - przykładowe zarządzenia i wzory dekretacji
  4. Rola pracowników działów merytorycznych oraz działów finansowo-księgowych w zakresie klasyfikacji i ewidencji wydatków strukturalnych przy ewidencji tradycyjnej i „rozproszonej”
  5. Klasyfikacja wydatków strukturalnych określona w rozporządzeniu Ministra Finansów w sprawie szczegółowej klasyfikacji wydatków strukturalnych – obszary tematyczne i kody wydatków w świetle rozporządzenia oraz przykładowych typów projektów określonych przez MF w 2011 roku. Zmiany od roku 2014 na poziomie unijnym
  6. Prowadzenie ewidencji poniesionych wydatków strukturalnych:
    • pozabilansowe konto 975 – „Wydatki strukturalne” z dodatkową analityką
    • analityka na kontach bilansowych, np. 130 „Rachunek bieżący”
  7. Zasady sporządzania sprawozdań Rb-WSa i Rb-WSb określone w rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 16 stycznia 2014 roku w sprawie sprawozdawczości budżetowej. Zmiany w stosunku do rozporządzenia z 2010 roku
  8. Eliminacja przepływów wewnętrznych i wewnątrzsektorowych
  9. Korekty w ewidencji oraz sprawozdaniach dotyczących wydatków strukturalnych
  10. Wydatki strukturalne występujące w jednostkach reprezentowanych na szkoleniu ze szczególnym uwzględnieniem obszarów specyficznych
  11. Zmiany dotyczące wydatków strukturalnych: definicja, obszary tematyczne i kody interwencji, przykładowe typy WS. Klasyfikacja wydatków strukturalnych wg rozporządzenia wykonawczego Komisji Europejskiej z 7 marca 2014 r. (nowe kategorie interwencji - warsztaty) oraz zmiany planowane od 2016 roku przez Ministra Finansów na poziomie krajowym